Jaarlijkse Archieven 2018

Recensie: De Ambachtsman

Het boek van de beroemde arbeidssocioloog Richard Sennett heeft zojuist z’n 10e druk beleefd en dateert al weer van acht jaar geleden. Toch reden om er een ogenblik bij stil te staan, omdat de relevantie onmiskenbaar is. Hoog ziekteverzuim, burnout, moeizame innovatie, ontmoedigende signalen over wet-en regelgeving voor ZZP-ers, het zijn allemaal signalen van een versleten arbeidsbestel. Vanuit een nieuwe kijk op vakmanschap inspireert Sennett ons na te denken over waar het in ons arbeidsbestel aan mankeert. Ruimer nog: zijn insteek blijkt het karakter te hebben van een cultuurkritiek, maar wel vanuit een toekomst die inspireert.

Crisis of kruispunt

‘Crisis of kruispunt’ is een bundeling van bewerkte weblogs die ik de afgelopen drie jaar heb geschreven voor de websites van VinNDT (www.vinndt.nl) en Zeelenberg (www.zeelenberg.nl). De drang om er bij herlezing van deze stukken een geheel van te maken, werd sterker toen ik er achter kwam dat veel teksten complementair en samenhangend bleken te zijn. Hoe vreemd het misschien ook klinkt, dat was toch wel een verrassing voor mezelf.

Het boekje gaat over mijn persoonlijke duiding van de huidige tijd, wat nodig is om de goede weg te vinden, hoe we de werkelijkheid vorm kunnen geven, wat dat betekent voor leren en hoe urgent en noodzakelijk veranderen is om de huidige crisis te interpreteren als een kruispunt.

Recensie: De nieuwe politiek van Europa

Het boek gaat over de laatste acht jaar Europa. Wat was de bedoeling van Europa, wat blijkt het te zijn en welke noodzaak is er voor een nieuwe politiek gegeven de crises die we ervaren en ondervonden hebben? Crises die te maken hebben met grote complexe problemen, maar ook met de even ingewikkelde constitutie van Europa zelf. Luuk van Middelaar is erin geslaagd om van de crises, die we allemaal via de media hebben meegekregen, een leerzaam en toch spannend boek te maken. Hij laat zien dat die moeizame jaren vragen om zichtbaar leiderschap èn echte oppositie. Beide zijn noodzakelijk voor een levende democratie. In die zin is wat er over Europa gezegd wordt – hoewel extreem in z’n schaal en omvang – symptomatisch voor de democratie in het klein, voor ons kleine land met z’n vele gemeenten.

Recensie: Dwalen in het antropoceen

René ten Bos, onlangs verkozen tot Denker des Vaderlands, heeft een intrigerend boek geschreven over de mens in deze tijd, welke hij aanduidt met ‘antropoceen’. Je kunt zijn boek ‘Dwalen in het antropoceen’ lezen als het verslag van een pijnlijke trektocht door de geschiedenis van de mens op schoenen die knellen en uiteindelijk zere blaren opleveren. Ten Bos schreef het boek in de afgelopen zomer toen hij vanuit Nijmegen naar Vladivostok reisde; een tocht die hem inspireerde, maar – zo kan ik mij voorstellen – ook confronteerde met zijn eigen geschiedenis en die hij liet passen in het grote geheel van complexiteit, meerduidigheid en verwarring.

Wat bedoelt Ten Bos met ‘antropoceen’, waarom is sprake van een pijnlijke trektocht en is er een uitweg? Antropoceen duidt op een tijdperk waarin mens en planeet met elkaar in gevecht zijn. Is de mens de hermelijn die het konijn bijna doodbijt, of moeten we rekening houden met een definitieve eindafrekening en staat het konijn op om met een geweldige klap de hermelijn te vellen?

Recensie: Engage! Reisgids voor veranderavonturen

Het zeer recent verschenen boek van Woody van Olffen, Raymond Maas en Wouter Visser “Engage!” doet precies wat de ondertitel doet vermoeden. Het geeft een nuttig overzicht van wat je allemaal tegen kunt komen als je gaat veranderen. Het boek is niet alleen een reisgids, maar ook een logboek met een verantwoording: een voortschrijdend document waar anderen met hun kennis en ervaring op voort kunnen bouwen. Kortom: we hebben te maken met een activerend leerboek dat spannend, goed leesbaar en helemaal van deze tijd is.

“Engage!” is het verhaal van een denkbeeldige reis van een groep mensen door de ruimte. Allen verbinden zich uitdrukkelijk aan die reis. Werkelijk een avontuur! Om deze met succes te kunnen beëindigen en een nieuwe reis te kunnen beginnen, moet aan heel wat voorwaarden worden voldaan.

Recensie: Game changers

Veranderen voor organisaties is moeilijk en als er dan veranderd moet worden dan gebeurt het geleidelijk stap voor stap volgens bestaande regels. Veranderen is meer een manier van verbeteren. Maar in deze tijd, in een periode van grote onzekerheid is deze incrementele veranderingsstrategie niet altijd voldoende. Radicale verandering, vanuit de wortel, is steeds vaker de enige manier om te overleven c.q. om een marktpositie te verwerven. Tegelijkertijd betekent een radicale ingreep of koerswijziging op zichzelf ook weer een hoop onzekerheid. Niet in de laatste plaats voor de initiatiefnemer van deze verandering: de game changers. Dit boek gaat grotendeels over spelverandering, spelveranderaars en de strategie, die passend is.

Recensie: Gelukkig druk?! Een aanzet tot werkdrukbeleid

De titel van het boek dat Maarten de Winter in samenwerking met andere kennispartners van het waardennetwerk Archimedes heeft geschreven geeft precies het dilemma van deze tijd aan. Zijn we wel lekker druk bezig op ons werk, kunnen we dat zelf beïnvloeden en hoe doe je dat? De aanzet voor een nieuw en waarderend werkdrukbeleid is niet alleen sympathiek, maar ook hard nodig, omdat de huidige visie op arbeid, de doelen van werkdrukbeleid en de interventies volstrekt onvoldoende zijn als antwoord op een toekomst van dynamiek en complexiteit. In die constatering zit de kracht van het boek, maar ook enigszins de kritiek op het boek.

Recensie: Het agoramodel – De wereld is eenvoudiger dan je denkt

Op 13 maart 2015 overleed de toenmalige denker des Vaderlands, René Gude aan een langdurige ziekte. In de maanden daarvoor hebben een aantal vrienden en vakgenoten hem bevraagd naar zijn wereldbeschouwing, dat hij de naam van agoramodel meegaf. De interviews zijn gebundeld tot een  boek dat gaat over de vraag hoe wij, mensen, ons leven organiseren, leren en zingeven. Het is een zeer origineel boek geworden, klein van omvang, maar groot qua reikwijdte en daarom voor iedereen die met het organiseren van zijn leven en werk bezig is, de moeite waard te lezen. De auteur – en daar was hij filosoof voor – prikt feilloos het complexiteitsdenken door. Een apriori waar bijvoorbeeld de organisatiewetenschappers zo graag van uit gaan.

Recensie: Hoe raak je ze kwijt? Over ontspoorde leiders en slechte managers

Het probleem van leiderschap, namelijk slecht leiderschap, is volgens Joep Schrijvers, ten onrechte een verwaarloosd thema. Het is hoog tijd de ‘gestoordheid van het alledaagse’ onder ogen te zien en niet mee te gaan in het positieve intentiedenken dat verhindert de vinger op de zere plek te leggen. Daar gaat dit helder en prettig geschreven boek over, dat deels teruggrijpt op oude in onbruik geraakte denkbeelden.

In 2002 verscheen van Schrijvers “Hoe word ik een rat?” Dit boek over strategisch gedrag om je als leider of volgeling omhoog te werken, trok veel aandacht en kreeg terecht veel publiciteit. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder, hebben te maken (gehad) met veel gestapelde crises in het groot en schandalen ‘in het klein’.

Recensie: In de buurt – Reisgids voor de transformatie van het sociaal domein

De titel van het boek geeft precies aan waar het in het boek om gaat: de echte transformatie van het sociaal domein kan alleen maar in de buurt plaatsvinden. Maar de titel suggereert nog meer. Het transformatieproces is een lastig proces, omdat we nog niet precies weten hoe. De ervaringen die  Friso van Abbema in dit boek optekent zijn ontwerpend van aard, gebaseerd op zijn ervaringen en laat ruimte voor nieuwe kennis en inzichten. In die zin is de titel dus óók raak: een zoekproces, waarvan de auteur vermoedt dat analyse, advies en aanpak in de buurt komen van een nieuwe kijk op en een nieuwe praxis voor het sociaal domein. Het boek vormt daarmee het bewijs van wat de auteur hoopt aan te tonen: dat dingen anders moeten en dat geëxperimenteerd moet worden met hoe dingen anders georganiseerd kunnen worden. Het boek gaat vooral over het belang om continu te leren vanuit verbazing en verrassing over wat zich onder onze ogen afspeelt.