Schrijver Archieven Paul Misdorp

Recensie: Ecologisch wezen van Timothy Morton

Na de spraakmakende boeken ‘Hyperobjects’ (2013) en Dark ecology (2016), waarin Morton omstandig uitlegt hoe we verstrikt zijn geraakt in ons technisch hoogwaardig, eigen geweven ecologische web, is ook zijn nieuwe boek ‘Ecologisch wezen’ weer een hersenkraker. Niet alleen om zijn denkstappen te kunnen volgen, maar ook om diep te ervaren dat we zelf deel van het probleem zijn. Denk aan de verschrikkelijk traumatische gebeurtenissen als wereldwijde opwarming, massale uitroeiing, verpesting van de atmosfeer. Na lezing van dit ontmoedigende, bemoedigende boek komen we er echter achter dat de oplossingsrichting dichterbij is dan we denken, maar dat deze juist daarom zo moeilijk is te realiseren.

Uittreksel ‘Bureaucratie is een inktvis’ van René ten Bos

Quantum leiderschap van Danah Zohar

De mens is in essentie uniek, singulier en creatief, dus geen bureaucratisch dier. De bureaucratie bedreigt deze eigenschappen en het paradoxale is dat de mens zich verrassend goed thuis voelt in de bureaucratie, zeker als we bevredigd worden door een consumentistisch sausje.
Ten Bos wil het denken over bureaucratie bevrijden uit de ‘klauwen’ van de bedrijfskundige. In onze auditsamenleving overheerst het geïnstitutionaliseerde vertrouwen en niet het vertrouwen dat gewone mensen in elkaar hebben. Kennelijk vertrouwen we niet langer te vertrouwen.
In een voetnoot over Peter Sloterdijk ligt een belangrijke drijfveer van Ten Bos besloten wanneer het gaat over de complexiteit van de huidige samenleving en de huidige politiek. Dat vraagt om een hyperpolitiek (zie hieronder), maar die is nu juist gefrustreerd door lokale wrok en woede als gevolg van een te veel aan bureaucratie en een politiek die geen durf toont om een synthese te formuleren over wat er werkelijk aan de hand is. De uitdaging voor Sloterdijk – en Ten Bos lijkt daarmee in te stemmen – is dat we om moeten leren gaan met duurzaamheid; een lastige opgave in deze overgangsfase waarin we leven. Daarmee lijkt Sloterdijk te preluderen op een andere tijd, waarin de mens in samenwerking z’n eigen verantwoordelijkheid weer pakt en niet leunt op bureaucratische steunstructuren, die uitgewerkt zijn.

Uittreksel ‘Quantum leiderschap’ van Danah Zohar

Quantum leiderschap van Danah Zohar

De quantumfysica en de chaos- en complexiteitstheorie benadrukken het creatieve potentieel van onzekerheid. Het gaat er van uit dat creatiev systemen complex en sterk onderling verbonden zijn en dat we het zelforganiseren kunnen laten functioneren, in dialoog met elkaar en hun omgeving. Ze zijn op hun best als ze zich ‘op de rand van chaos’ bevinden, het punt van maximale instabiliteit binnen een systeem dat de vrijheid biedt om te innoveren en de regels te herschrijven.”

Quantumleiders leren hoe ze in onzekerheid en instabiliteit moeten werken en gedijen er goed bij. Ze weten creativiteit en innovatie het best kunnen worden gekoesterd ‘op de rand van chaos’. Ze zien het gebrek aan zekerheid en duidelijk grenzen als een kans voor experimenten en creatieve onderzoekingen. Terwijl Newtoniaanse leiders de voorkeur geven aan het spelen van een begrensd spel, een spel binnen de regels en binnen de grenzen, verkiezen quantumleiders een spelen met de grenzen, ze bedenken nieuwe regels en vinden het spel opnieuw uit.

Recensie: Vind je waarom van Simon Sinek met David Mead en Peter Docker

In 2009 verscheen het invloedrijke boek van Simon Sinek ‘Begin met het waarom’. Het boek had grote invloed op mens in organisatie, omdat organisaties merkten dat zin- en betekenisgeving belangrijk zijn voor mensen die samen verantwoordelijkheid willen dragen voor een betere toekomst. We zijn nu acht jaar verder en de behoefte aan waardensturing is alleen maar sterker geworden. Een tweede vervolgboek diende zich aan: ‘Vind je waarom’. Stond in het eerste boek de bewustwording van de Waarom-vraag centraal, in dit boek gaat het om de bepaling van de Waarom-vraag en de vraag op welke wijze de Waarom-vraag kan worden uitgewerkt.

Uittreksel ‘Reinventing Organizations’

De schande van het management

Slechts 13% van de werknemers voelt zich betrokken bij hun werk, 63% is niet betrokken en 24% distantieert zich er zelfs actief van. Gary Hamel spreekt dan ook van de schande van het management. Organisaties zijn zielloze fabrieken geworden. Laloux geeft aan dat de pijn die wij voelen oude pijn is, pijn die aan het sterven is en dat een nieuwe manier van management zich aandient. Een sprong die Ken Wilber cyaan noemt, die in de Spiral Dynamics filosofie geel/turkooise heet en die Laloux evolutionair noemt. Dat wil zeggen dat we door de geschiedenis van de mensheid heen steeds beter in staat zijn om complexere perspectieven te hanteren. Het oude wordt verwerkt en opgenomen in het nieuwe.

Crisis of kruispunt

‘Crisis of kruispunt’ is een bundeling van bewerkte weblogs die ik de afgelopen drie jaar heb geschreven voor de websites van VinNDT (www.vinndt.nl) en Zeelenberg (www.zeelenberg.nl). De drang om er bij herlezing van deze stukken een geheel van te maken, werd sterker toen ik er achter kwam dat veel teksten complementair en samenhangend bleken te zijn. Hoe vreemd het misschien ook klinkt, dat was toch wel een verrassing voor mezelf.

Het boekje gaat over mijn persoonlijke duiding van de huidige tijd, wat nodig is om de goede weg te vinden, hoe we de werkelijkheid vorm kunnen geven, wat dat betekent voor leren en hoe urgent en noodzakelijk veranderen is om de huidige crisis te interpreteren als een kruispunt.

Recensie: De nieuwe politiek van Europa

Het boek gaat over de laatste acht jaar Europa. Wat was de bedoeling van Europa, wat blijkt het te zijn en welke noodzaak is er voor een nieuwe politiek gegeven de crises die we ervaren en ondervonden hebben? Crises die te maken hebben met grote complexe problemen, maar ook met de even ingewikkelde constitutie van Europa zelf. Luuk van Middelaar is erin geslaagd om van de crises, die we allemaal via de media hebben meegekregen, een leerzaam en toch spannend boek te maken. Hij laat zien dat die moeizame jaren vragen om zichtbaar leiderschap èn echte oppositie. Beide zijn noodzakelijk voor een levende democratie. In die zin is wat er over Europa gezegd wordt – hoewel extreem in z’n schaal en omvang – symptomatisch voor de democratie in het klein, voor ons kleine land met z’n vele gemeenten.

Recensie: Dwalen in het antropoceen

René ten Bos, onlangs verkozen tot Denker des Vaderlands, heeft een intrigerend boek geschreven over de mens in deze tijd, welke hij aanduidt met ‘antropoceen’. Je kunt zijn boek ‘Dwalen in het antropoceen’ lezen als het verslag van een pijnlijke trektocht door de geschiedenis van de mens op schoenen die knellen en uiteindelijk zere blaren opleveren. Ten Bos schreef het boek in de afgelopen zomer toen hij vanuit Nijmegen naar Vladivostok reisde; een tocht die hem inspireerde, maar – zo kan ik mij voorstellen – ook confronteerde met zijn eigen geschiedenis en die hij liet passen in het grote geheel van complexiteit, meerduidigheid en verwarring.

Wat bedoelt Ten Bos met ‘antropoceen’, waarom is sprake van een pijnlijke trektocht en is er een uitweg? Antropoceen duidt op een tijdperk waarin mens en planeet met elkaar in gevecht zijn. Is de mens de hermelijn die het konijn bijna doodbijt, of moeten we rekening houden met een definitieve eindafrekening en staat het konijn op om met een geweldige klap de hermelijn te vellen?

Recensie: Engage! Reisgids voor veranderavonturen

Het zeer recent verschenen boek van Woody van Olffen, Raymond Maas en Wouter Visser “Engage!” doet precies wat de ondertitel doet vermoeden. Het geeft een nuttig overzicht van wat je allemaal tegen kunt komen als je gaat veranderen. Het boek is niet alleen een reisgids, maar ook een logboek met een verantwoording: een voortschrijdend document waar anderen met hun kennis en ervaring op voort kunnen bouwen. Kortom: we hebben te maken met een activerend leerboek dat spannend, goed leesbaar en helemaal van deze tijd is.

“Engage!” is het verhaal van een denkbeeldige reis van een groep mensen door de ruimte. Allen verbinden zich uitdrukkelijk aan die reis. Werkelijk een avontuur! Om deze met succes te kunnen beëindigen en een nieuwe reis te kunnen beginnen, moet aan heel wat voorwaarden worden voldaan.

Recensie: Game changers

Veranderen voor organisaties is moeilijk en als er dan veranderd moet worden dan gebeurt het geleidelijk stap voor stap volgens bestaande regels. Veranderen is meer een manier van verbeteren. Maar in deze tijd, in een periode van grote onzekerheid is deze incrementele veranderingsstrategie niet altijd voldoende. Radicale verandering, vanuit de wortel, is steeds vaker de enige manier om te overleven c.q. om een marktpositie te verwerven. Tegelijkertijd betekent een radicale ingreep of koerswijziging op zichzelf ook weer een hoop onzekerheid. Niet in de laatste plaats voor de initiatiefnemer van deze verandering: de game changers. Dit boek gaat grotendeels over spelverandering, spelveranderaars en de strategie, die passend is.